Doanh nghiệp xe máy chết hàng loạt vì… Trung Quốc

RFA

Nhóm phóng viên tường trình từ Việt Nam
2014-10-21

Cửa hàng kinh doanh xe máy Trung Quốc ngày càng ế ẩm. (Ảnh minh hoạ)  – autodaily.vn

http://www.rfa.org/vietnamese/manuallyupload/audio-player/player.swf
Các doạnh nghiệp buôn bán xe máy Trung Quốc cũng như các doanh nghiệp sản xuất khung sườn xe máy của Viêt Nam chết hàng loạt trong thời gian gần đây, có thể nói tỉ lệ phá sản là 100% nếu như các doanh nghiệp này chỉ buôn bán độc nhất xe máy Trung Quốc. Đã có nhiều gia đình phải rơi vào tình trạng mất trắng tay không còn nhà để ở và cũng không còn mảnh đất để cắm dùi bởi nhà cửa đã thế chấp cho ngân hàng, quá hạng, ngân hàng đến tịch thu nhà để bán thanh lý. Từ chỗ một người ăn nên làm ra, doanh nghiệp Việt Nam nhanh chóng trở thành kẻ trắng tay bởi bạn hàng Trung Quốc.


Bà Trang, chủ một doanh nghiệp xe máy ở Quảng Nam vừa bị phá sản, chia sẻ: “Thì mình bị lụt lội, trụt giá, rồi họ bảo là để họ giúp cho mình, mình đưa trước mấy mươi phần trăm rồi lúc lấy giấy tờ thì trả hết. Còn xe hãng thì họ có đảm bảo cho mình, như mình đưa tiền cược trước. Bên hãng họ bảo đảm cho mình lúc trượt giá, mỗi tháng mình bán bao nhiêu chiếc thì có chừng rồi. Còn xe Trung Quốc thì mua đứt bán đoạn, doanh nghiệp nào mà kinh doanh xe máy Trung Quốc thì bán nhà hết luôn. Quảng Ngãi, Quy Nhơn, Bình Định, Hà Nội.. đều vậy!”

Bên hãng họ bảo đảm cho mình lúc trượt giá, mỗi tháng mình bán bao nhiêu chiếc thì có chừng rồi. Còn xe Trung Quốc thì mua đứt bán đoạn, doanh nghiệp nào mà kinh doanh xe máy Trung Quốc thì bán nhà hết luôn. Quảng Ngãi, Quy Nhơn, Bình Định, Hà Nội.. đều vậy!
Bà Trang

Theo bà Trang, hầu như không có doanh nghiệp nào dính đến xe máy Trung Quốc mà không bị phá sản. Có hai nguyên nhân: Cơ chế nhà nước bất hợp lý và; Tư duy buôn bán của người Việt đầy tính manh mún.
Để giải thich thêm, bà Trang nói rằng trong những năm 2000, hàng loạt các doanh nghiệp xe máy Trung Quốc được chính phủ Viêt Nam ưu tiên đầu tư sang Việt Nam để sản xuất, các hãng xe như LonCin, LiFan…. được giảm thuế đặc biệt để có thể tung ra thị trường Việt Nam những chiếc xe gắn máy có giá tiền bằng 10% giá của một chiếc xe máy Nhật có tính năng tương đương. Đặc biệt, vấn đề bản quyền mẫu sang chế không được cơ quan chức năng Việt Nam quan tâm đúng mức nên các nhà máy Trung Quốc tại Việt Nam tha hồ ăn cắp mẫu mã để sản xuất.
Trong khi đó, những chiếc xe chính hãng của Nhật như HonDa, Yamaha, Suzuki… Đều bị đánh thuế giá rất cao, có lúc lên đến 200%. Chính vì thế, một chiếc xe Nhật muốn có lãi, doanh nghiệp buôn xe phải bán giá đôn lên gấp 5 lần so với giá gốc. Và nếu so giá của nó với xe Trung Quốc, nó phải đắt gấp mười lần, nằm ngoài khả năng mua sắm của người Việt Nam. Xe Trung Quốc được ưu tiên đánh vào thị trường người lao động có thu nhập trung bình tại Việt Nam. Trong thời điểm này, hầu như các doanh nghiệp Trung Quốc đã đánh bại hoàn toàn các doanh nghiệp Nhật trên thị trường xe máy Việt Nam bởi họ được ưu tiên quá nhiều.

Xe chính hãng của Nhật như HonDa, Yamaha, Suzuki… Đều bị đánh thuế giá rất cao, có lúc lên đến 200%. Chính vì thế, một chiếc xe Nhật muốn có lãi, doanh nghiệp buôn xe phải bán giá đôn lên gấp 5 lần so với giá gốc. Và nếu so giá của nó với xe Trung Quốc, nó phải đắt gấp mười lần

Song song với việc này, các doanh nghiệp buôn bán ở Việt Nam bắt đầu một cuộc chạy đua mở cửa hàng xe máy Trung Quốc, trong một thị trấn nhỏ có thể có đến hàng chục cửa hàng xe máy nằm chen chúc với nhau, lớn có, nhỏ có. Và để mở cửa hàng, người ta bất chấp mọi rủi ro, cầm thế sổ đỏ ngân hàng để vay tiền mua xe về bán kiếm lãi. Vì các doanh nghiệp Trung Quốc không bao giờ cho các cửa hàng nợ gối đầu mà chỉ bán trực tiếp cho doanh nghiệp với giá vừa phải, sau đó doanh nghiệp tùy cơ mà định giá trên thị trường.
Chính vì thế, thị trường xe gắn máy Trung Quốc là thị trường loạn nhất, các doanh nghiệp có nhiều vốn muốn loại bỏ đối thủ chỉ cần chấp nhận bán với mức lãi thấp và hạ giá, phá giá, chỉ cần làm vậy liên tục vài tháng thì cửa hàng xe đối phương sẽ sốt vó vì ế ẩm và tiền lãi ngân hàng, tiền lãi vay nóng hối thúc bên lưng. Bà Trang cũng nằm trong tình trạng này.

Xe Trung Quốc được ưu tiên đánh vào thị trường người lao động có thu nhập trung bình tại Việt Nam. Trong thời điểm này, hầu như các doanh nghiệp Trung Quốc đã đánh bại hoàn toàn các doanh nghiệp Nhật trên thị trường xe máy Việt Nam bởi họ được ưu tiên quá nhiều

Cơ chế thay đổi không kịp với thị trường
Một chủ doanh nghiệp khác tên Chuẩn, ở Quảng Ngãi, chia sẻ: “Trong quá trình dài vậy thì xe không bán được, nhà máy họ lại sản xuất xe khác, vậy nên doanh nghiệp bị tồn xe cũ, kéo dài đến phá sản, cộng thêm trượt giá ví dụ như khi mua đầu vào là 8 triệu nhưng sau đó chỉ còn 5 triệu nhưng mẫu mã thì lỗi thời rồi. Đó, đa số là xe Trung Quốc còn xe hãng như Honda chẳng hạn, khi cổ phần vô để được ủy quyền thì họ tồn tại được, đó là những người có vốn cao.”
Theo ông Chuẩn, cơ chế ưu tiên cho doanh nghiệp Trung Quốc của nhà nước Việt Nam đã không đuổi kịp qui luật thị trường. Uy tín, chất lượng của xe gắn máy do các hãng của Nhật sản xuất đã đánh bại xe gắn máy Trung Quốc sau khi các hãng này chấp nhận thua lỗ trong giai đoạn đầu. Và hiện tại, hầu hết các hãng xe máy của Nhật chiếm ưu thế trên thị trường Việt Nam, đặc biệt là hãng Honda chiếm vị trí hàng đầu. Trong khi đó, hàng loạt xe máy Trung Quốc chưa bán được ngoài thị trường trở thành nỗi ngậm ngùi ân hận của chủ doanh nghiệp.
Tình trạng ông Chuẩn là một điển hình, ông chỉ biết nhìn hàng trăm chiếc xe máy Trung Quốc bám bụi và hỏng hóc dần nơi cửa hàng, và cửa hàng bị đóng cửa biến thành kho chứa xe, trong khi đó gia đình ông phải vào kho chứa xe để ngủ vì căn nhà của ông đã bị ngân hàng đến tịch thu bán thanh lý. Đó là chưa kể đến hàng trăm triệu đồng vay nóng mà mỗi tháng ông phải kiếm cho được một chục triệu để trả tiền lãi cho chủ vay.

Cơ chế ưu tiên cho doanh nghiệp Trung Quốc của nhà nước Việt Nam đã không đuổi kịp qui luật thị trường. Uy tín, chất lượng của xe gắn máy do các hãng của Nhật sản xuất đã đánh bại xe gắn máy Trung Quốc sau khi các hãng này chấp nhận thua lỗ trong giai đoạn đầu

Cũng theo ông Chuẩn, đa phần các nhà buôn xe máy Trung Quốc bị phá sản giống như ông đều là những người không có kinh nghiệm trên thương trường và thiếu tầm nhìn. Ngay cả chính bản thân ông, nếu nhìn ra giá trị thật giữa hàng hóa Trung Quốc với hàng hóa các nước tiến bộ thì ông đã không chọn cuộc chơi kinh doanh giống như canh bạc như vậy. Nhưng đa phần các doanh nghiệp giống như ông đều là người non kinh nghiệm nhưng ham làm giàu. Trong khi đó, một phần nguyên nhân không nhỏ khác là do những cò con người Việt Nam làm cho Trung Quốc, đội ngũ cò con này chuyên đi rủ rê bất cứ người nào mở cửa hàng xe và đưa ra những dự tính lợi nhuận hết sức hấp dẫn.
Mỗi khi có cá cắn câu, nông dân hoặc người nào đó chấp nhận thế chấp tài sản vay tiền để mua xe Trung Quốc về mở cửa hàng, điều đó cũng đồng nghĩa các cò con này được hưởng phần trăm lợi nhuận trên mỗi chiếc xe. Chính vì mối lợi nhuận này mà các cò con Việt Nam đã tận tâm tận lực làm việc cho Trung Quốc để nhân rộng thị trường xe máy Trung Quốc tại Việt Nam.
Trong bài toán kinh doanh xe máy Trung Quốc, kẻ được lợi nhiều nhất là doanh nghiệp sản xuất xe máy người Trung Quốc, sau đó đến các cò con người Việt Nam phục vụ cho Trung Quốc và các ngân hàng Việt Nam. Trong khi đó, người ôm trọn thất bại và đau khổ chính là các doanh nghiệp nhẹ dạ của Việt Nam và người tiêu thụ Việt Nam.
Nhóm phóng viên tường trình từ Việt Nam.