‘Nợ xấu VN là bom nổ chậm’

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã có nhiều biện pháp nhằm đối phó với nợ xấu

BBC

Các biện pháp nhằm giảm tỷ lệ nợ xấu ở Việt Nam sẽ không tạo hiệu quả về dài hạn nếu thiếu những cải cách cơ cấu.
Nhận xét trên được cây bút Elissabeth Rosen đưa ra trong bài viết với tựa “Nợ – quả bom nổ chậm ở Việt Nam” trên tạp chí The Diplomat ngày 19/8.


Tác giả cho rằng Việt Nam sẽ khó lòng đạt được chỉ tiêu tăng trưởng 5,8% cho năm nay nếu nợ xấu tiếp tục kìm hãm nền kinh tế.
Bài viết cũng chỉ ra sự chênh lệch giữa thống kê chính thức từ phía Việt Nam với các tổ chức quốc tế khác.
“Tỷ lệ nợ xấu tại các ngân hàng của Việt Nam được ước tính là 4,84% vào cuối tháng Sáu …. Trong khi hãng xếp hạng tín dụng Moody’s ước tính là 10-15%”, theo tác giả.
“Không giống như cách thống kê của Ngân hàng Nhà nước, số liệu của Moody’s còn bao gồm các khoản nợ đặc biệt cần lưu ý và các tài sản chất lượng kém mà lẽ ra cũng phải bị xem là nợ xấu”.

“Chính phủ biết rằng chỉ các tập đoàn nước ngoài mới có đủ nguồn lực để mua nợ xấu. Nhưng có một nhóm trong chính phủ không muốn làm việc này“

Kinh tế gia Đinh Tuấn Minh từ MIDB

Bài viết dẫn lời kinh tế gia Vũ Đình Ánh cho rằng “tình trạng thiếu thốn số liệu đang là một vấn đề nghiêm trọng. Nếu không biết được tỷ lệ và cơ cấu nợ xấu, chúng ta không thể hiểu được vấn đề.”
Ông Đinh Tuấn Minh, một kinh tế gia tại MIBD, thì được dẫn lời nói “nợ tại Việt Nam đã khiến các ngân hàng phải tích vốn thay vì cho vay, bất chấp các biện pháp hạ lãi suất liên tiếp từ ngân hàng trung ương, tăng trưởng tín dụng tại Việt Nam chỉ tăng 3,4% trong 6 tháng đầu năm nay.
Trong một lần phỏng vấn với BBC, chuyên gia phân tích tại Moody’s Christian De Guzman cũng cho biết “từ trước đến nay, con số nợ xấu trong toàn hệ thống mà Moody’s thống kê luôn cao hơn con số do các ngân hàng của Việt Nam đưa ra”.
“Bên cạnh đó, sự thiếu minh bạch cũng là một vấn đề”, ông nói thêm.
Trả lời BBC ngày 18/8, chuyên gia tài chính Bùi Kiến Thành cũng có cùng nhận định khi cho rằng “hệ thống ngân hàng Việt Nam không khai báo nợ xấu với con số thực và bức tranh thực tế không những không được cải thiện mà còn tồi đi.”
“Đó là vì ngân hàng cho doanh nghiệp vay, mà doanh nghiệp thi chết hàng loạt. Vừa rồi báo cáo của Bộ Kế hoạch Đầu tư và Viện thống kê cho thấy doanh nghiệp bị phá sản năm nay còn nhiều hơn năm ngoái”, ông nói.
“Vậy nếu doanh nghiệp mà như thế thì làm sao mà ngân hàng lại sáng sủa hơn được”.

Sai lầm của nhà nước

Hệ thống tài chính khó có khả năng phục hồi nếu thiếu những cải cách sâu rộng đối với khối quốc doanh

Bài viết của bà Rosen cho rằng khối doanh nghiệp nhà nước đang là nguyên nhân chính là do sự kiểm soát của nhà nước đối với nền kinh tế và hệ thống tài chính.
“Các ngân hàng do nhà nước sở hữu mạnh tay cho giới đầu tư và các nhà phát triển địa ốc vay,” bài viết có đoạn.
“Nhiều nhà phát triển địa ốc này là chi nhánh của các tập đoàn nhà nước và họ có rất ít kinh nghiệm trong kinh doanh bất động sản”.
“Vào đầu những năm 2000 … chính phủ đã khuyến khích các doanh nghiệp nhà nước mở rộng kinh doanh ngoài ngành nhằm cạnh tranh với các đối thủ từ nước ngoài”.
Tuy nhiên, tham vọng này đã dẫn đến những tổn thất lớn, ví dụ như trường hợp Tập đoàn Vinashin với khối nợ 4 tỷ đôla.
“Tham nhũng chỉ là một phần, cái chính là khả năng quản lý,” ông Lê Duy Bình, kinh tế gia từ hãng tư vấn Economica được dẫn lời nói.
“Không thể nào quản lý những công ty khổng lồ theo phong cách lỗi thời. Họ không biết phải làm gì với nguồn lực của mình và vì vậy đã đầu tư vào nhiều ngành, từ ngân hàng, bất động sản, khách sản cho đến cả taxi”.
Bài viết dẫn lời ông Gene Fang, một chuyên gia phân tích cao cấp của Moody’s, cho rằng “các ngân hàng của Việt Nam sẽ khó lòng phục hồi tăng trưởng tín dụng chừng nào sức khỏe của các doanh nghiệp nhà nước vẫn chưa phục hồi”.
Thống kê của chính phủ hồi năm 2012 cho thấy các doanh nghiệp nhà nước đã chi tiêu “không đúng mục đích” tổng cộng 1,5 tỷ đôla.
Trong một cuộc phỏng vấn với BBC, ông Alfred Chan, giám đốc châu Á của hãng xếp hạng tín dụng Fitch Ratings, cũng cho rằng “khu vực doanh nghiệp nhà nước đang cần được tái cơ cấu nhanh chóng.”
“Nếu như khu vực ngân hàng có thể phục hồi, nhưng một phần lớn nền kinh tế bị lũng đoạn bởi các doanh nghiệp nhà nước không tái cơ cấu theo kế hoạch thì những vấn đề hiện nay vẫn sẽ quay lại,” ông nói.
“Thế nên cần có một tiến trình cải cách toàn diện, không chỉ với khu vực ngân hàng, mà còn ở những mảng khác của nền kinh tế để có thể đảm bảo tất cả những thành quả từ tái cấu trúc được giữ vững về dài hạn.”

Sợ mất kiểm soát?

“Ngay cả người Việt còn không được sở hữu đất. Tất cả đất đai thuộc về nhà nước“

Kinh tế gia Lê Duy Bình

Bài viết của Elisabeth Rosen cho rằng một trong những giải pháp hiện nay là bán nợ xấu cho các nhà đầu tư nước ngoài.
Tuy nhiên, hầu hết các khoản nợ đều có thế chấp bằng bất động sản, trong khi luật pháp Việt Nam không cho phép nhà đầu tư nước ngoài sở hữu đất.
Bên cạnh đó, tác giả cũng cho rằng sự do dự của chính quyền không chỉ liên quan đến tổn thất về tài chính mà là sự mất kiểm soát.
“Chính phủ biết rằng chỉ các tập đoàn nước ngoài mới có đủ nguồn lực để mua nợ xấu. Nhưng có một nhóm trong chính phủ không muốn làm việc này”, ông Minh được dẫn lời nói.
“Họ sợ nếu bán nợ xấu cho các công ty nước ngoài, những ngành kinh tế chủ chốt sẽ bị nước ngoài kiểm soát”.
“Điều này sẽ đe dọa tới lợi ích quốc gia”.
“Không những vậy, việc thay đổi luật bất động sản đồng nghĩa với việc cho phép các nhà đầu tư tư nhân có ngang quyền lợi với nhà nước – điều không thể xảy ra”.
“Không thể chờ đợi chính phủ sửa đổi luật đất đai. Ngay cả người Việt còn không được sở hữu đất. Tất cả đất đai thuộc về nhà nước,” kinh tế gia Lê Duy Bình nói.