Tuổi trẻ Hồng Kông từ chối « cam thối » của Hoa lục

Tú Anh -RFI

Người biểu tình thắp sáng điện thoại bên ngoài Trung tâm tài chính ngày 29/09/2014.REUTERS/Carlos Barria

Dân chủ Hồng Kông thách thức Bắc Kinh, Liên minh chống thánh chiến cực đoan mở rộng, Ấn Độ khẩn cấp cải thiện quan hệ với Mỹ là những hồ sơ quốc tế được báo chí Pháp tường thuật rộng rãi bên cạnh các chủ đề chính trị, kinh tế quốc nội như đảng Xã Hội Pháp mất đa số tại Thượng Viện, tại sao phi công Air France đầu hàng ? Hàng không dân dụng Pháp bị thiệt hại nặng sau cuộc đình công hai tuần.


Với tựa « Cuộc bãi khóa của học sinh Hồng Kông biến thành xung đột với cảnh sát » và « phong trào dân chủ Hông Kông thách thức Trung Quốc » hai nhật báo lớn của Pháp là Le Monde và Les Echos phân tích những yếu tố sâu xa thúc đẩy giới trẻ Hồng Kông động viên nhau cùng xuống đường tranh đấu cho dân chủ.
Theo Le Monde, từ thứ ba tuần trước phong trào tranh đấu với khí thế bừng bừng của tuổi trẻ đã chiếm lĩnh nhiều khu phố, bao vây tòa nhà Nghị viện. Trên hiện trường, người ta thấy Hồng y Trần Nhật Quân, hơn 80 tuổi, nguyên là Tổng giám mục Hồng Kông, vị tu sĩ dấn thân tranh đấu vì dân chủ chống chế độ cộng sản Trung Quốc, giáo sư Benny Tai, lãnh đạo phong trào công dân bất phục tùng Occupy Center tham gia xuống đường với học sinh. Từng đoàn bác sĩ, y tá tự nguyện chăm sóc cho những học sinh sinh viên bị hơi cay.
Trừ Apple Daily, nhiều tờ báo Hồng Kông cố ý không cho các nhà dân chủ phát biểu. Chính động thái này làm tuổi trẻ Hồng Kông lo ngại các quyền tự do bị gậm nhấm. Ngày 31/08 vừa qua, Ban thường vụ Quốc hội Trung Quốc quyết định chỉ có những ứng cử viên, tối đa ba người, và phải được một ủy ban bầu cử chấp thuận, mới có quyền ra tranh chức chủ tịch Đặc khu Hồng Kông. Cho đến nay, phong trào dân chủ luôn tỏ ra ôn hòa và kỷ luật. Tuy nhiên, các cuộc đình công, biểu tình không mang lại kết quả. Alex Chow, chủ tịch Liên hội sinh viên Hồng Kông khẳng định « cuộc bãi khóa lần này là một bước ngoặt trong tiến trình tranh đấu vì dân chủ ».
Theo Le Monde thì từ thầy đến trò đều có cùng một tâm trạng. Giáo sư Tommy Cheung, một trong số 400 giáo sư, giảng sư đại học ký tên ủng hộ phong trào, tuyên bố : Đã nhiều năm nay, người dân Hồng Kông đòi dân chủ thật sự và phải được Hiến định. Thế nhưng, tranh đấu chống chính quyền bằng những cuộc tuần hành đông đảo rồi sau đó ai về nhà nấy chờ năm sau tái diễn thì không mang lại kết quả nào. Do vậy, lần này chúng tôi thay đổi chiến thuật.
Một trong những hình ảnh mà phóng viên Le Monde cho là mang tính tiêu biểu nhất là chiếc rổ đựng trái cây của nhà giáo hồi hưu Jeffrey Lim tố cáo gọi là « đảng cử dân bầu » mà Trung Quốc muốn áp đặt. Ông đứng phát băng vải vàng biểu tượng của phong trào tranh đấu bên dưới một cái rổ trong đó có ba quả cam thối và hàng chữ: “Đây là những ứng cử viên mà họ đề nghị cho chúng ta. Chúng ta có quyền tự do lựa chọn quả cam thối ưa thích“.
Học sinh sinh viên bất mãn, doanh nhân bất bình
Không phải chỉ có giáo sư, học sinh tâm đầu ý hợp mà ngay giới doanh nhân Hồng Kông cũng bất bình Trung Quốc. Qua góc nhìn kinh tế, đặc phái viên của nhật báo Les Echos gửi về bài phóng sự chi tiết với một số điểm chính yếu như sau : Sinh viên học sinh đi tiên phong trong phong trào tranh đấu để buộc Trung Quốc phải tôn trọng lời cam kết để người dân địa phương toàn quyền bầu chọn lãnh đạo vào năm 2017. Cơ may cho doanh nghiệp ăn nên làm ra là cần môi trường trong sạch không có bàn tay thao túng của Trung Quốc.
Mục tiêu tối thượng của phong trào là giúp cho người dân thấy rõ những người cầm loa phát biểu quan điểm khác biệt với chế độ không phải là những kẻ gây mất trật tự công cộng. Thủ phạm gây bất ổn là những phần tử lũng đoạn chia rẽ đối lập và cản bước tiến hóa của xã hội. Theo giáo sư luật Benny Tai, lãnh đạo phong trào Occupy Center thì Bắc Kinh muốn kềm chế Hồng Kông phát triển. Chính quyền thân Bắc Kinh bị mất tính chính đáng, họ không có một chút độc lập nào trong hành động kể cả thực hiện biện pháp xử lý rác.
Chuyên gia Pháp Sebastien Vag, giám đốc Trung tâm Trung Quốc hiện đại, xác nhận : Tự do báo chí đã bị thành phần thân Bắc Kinh tấn công toàn diện từ nhiều tháng nay. Ngay nhật báo South China Morning Post trước đây rất độc lập mà bây giờ cũng « ngoan ngoãn » ra nhất là từ khi ban biên tập được trao cho một đảng viên đảng cộng sản Trung Quốc điều hành.
Cuối cùng là môi trường làm ăn buôn bán: hơn 80 công ty tài chính đứng đầu là Edward Chin đã đồng ký một kiến nghị gửi Tập Cận Bình yêu cầu Bắc Kinh để cho Hồng Kông yên ổn. Một mặt, giới doanh nghiệp lo ngại về tình trạng tự do báo chí mất dần, mặt khác gần đây xuất hiện một nhóm nhỏ doanh nghiệp tóm thâu quyền lợi của Hồng Kông mà nhóm này lại là đảng viên cộng sản. Theo Edward Chin, trước đây có 700 gia đình chia nhau các thị phần quan trọng. Ngày nay, doanh nhân Hồng Kông phải giành giật với đảng viên đảng cộng sản Trung Quốc và hơn bao giờ hết, muốn được hợp đồng thì phải mua chuộc quan hệ.
Điều tai hại hơn nữa đây không phải chế độ cộng sản mà chỉ là một nhóm nhỏ tài phiệt tìm mọi cách để thủ lợi tối đa không cho ai sống. Chính những tay tài phiệt tuân thủ Trung Quốc gây hại cho Hồng Kông chứ không phải là phong trào dân chủ, nhà tài chính Edward Chin nhận định như vậy trước khi kết luận một cách cay đắng : làm ăn buôn bán cũng cần một môi trường trong sạch và công lý. Có lẽ tôi phải di cư ra nước ngoài.
Theo ghi nhận của Les Echos thì điều làm người dân Hồng Kông chán ghét Hoa lục nhất là số lượng du khách từ Trung Quốc. Hơn 50 triệu người đã qua Hồng Kông, nơi chỉ có 7 triệu dân, mua sắm vơ vét hàng hóa chất đầy « valise ». Khách sạn, cửa hàng sang trọng « lúc nhúc » người Hoa lục và do tình trạng di dân ồ ạt, thành phần trung lưu Hồng Kông không tìm ra chổ ở.
Do vậy, người dân Trung Quốc bị dân Hồng Kông xem là kẻ xâm lăng
Trong cuộc chiến bất cân xứng này, phong trào dân chủ Hồng Kông không hề mang ảo tưởng. Những thành viên tranh đấu như Benny Tai nhắc đến kinh nghiệm của mục sư Mỹ da đen Martin Luther King.Doanh nhân Edward Chin trích tấm gương của thánh Gandhi của Ấn Độ và Nelson Mandela của Nam Phi.
Đây là những nhà tranh đấu biết chuyển thế yếu thành sức mạnh. Cuộc đấu tranh tại Hồng Kông thành bại tùy thuộc vào tình thế ở Bắc Kinh nơi mà giới lãnh đạo bị ám ảnh bởi nổi lo ảnh hưởng dân chủ tác động đến quyền lực của họ.Nhà báo Chen Ping, một đảng viên ly khai, tác giả phóng sự điều tra về lãnh đạo Lương Chấn Anh, kẻ bị xem là bù nhìn của Trung Quốc và vì phóng sự này ông bị hành hung đổ máu tỏ ra lạc quan hơn. Ông nói ông quen biết « 4 trong số 7 ủy viên bộ chính trị » và qua đó ông biết họ ý thức là không thể nào tránh khỏi dân chủ.
« Tại sao Ấn Độ cần Mỹ ? »
Trong các hồ sơ quốc tế, Thủ tướng Ấn đang có mặt tại Washington liệu có tìm cách hâm nóng quan hệ Mỹ -Ấn hay không ? Phòng thương mại Hoa Kỳ tỏ ra thất vọng vì Thủ tướng Modi đưa ra nhiều tín hiệu mâu thuẫn như chận một thỏa thuận tự do thương mại của Tổ chức Thương mại thế giới. Tuy nhiên, đây không phải là nhận định của giới phân tích.
Theo Les Echos, nhiều bất đồng thương mại đè nặng quan hệ Mỹ-Ấn nhưng ông Modi sẽ nhân chuyến viếng thăm đầu tiên này để thiết lập quan hệ cá nhân với Tổng thống Obama và tạo tin cậy giữ hai thủ đô. Trong khuôn khổ chính sách phát triển công nghiệp, ông sẽ tiếp xúc với cộng đồng doanh nhân Ấn tại Mỹ và các tập đoàn công kỹ nghệ Hoa Kỳ từ Google cho đến Boeing. Để lời kêu gọi đầu tư được lắng nghe, giới phân tích Mỹ cho rằng lãnh đạo Ấn phải thuyết phục doanh nhân Hoa Kỳ là ông khẩn cấp cải cách cấu trúc kinh tế Ấn nếu không các tập đoàn Mỹ sẽ bỏ Ấn Độ để tìm nơi khác.
Nhân chứng : chiến binh Hồi giáo ôm gối trốn bom
Nước Mỹ hấp dẫn nhưng nước Mỹ của Obama đang phải đối phó với khủng bố tự xưng là thánh chiến Hồi giáo. Theo Les Echos thì liên minh chống thánh chiến mỗi ngày mỗi đông đảo nhưng cánh Al Qaida ở Syria đe dọa trả thù Tây phương trên khắp địa cầu. Nhật báo cánh tả Libération ghi nhận Hoa Kỳ tập hợp được một liên minh nhưng liên minh này biến thành đối tượng trả thù của mọi tổ chức khủng bố tự khoác áo thánh chiến.
Tại vùng biên giới Syria-Thổ Nhĩ Kỳ, hàng chục ngàn dân Kurdistan chạy trốn thánh chiến cực đoan. Bị liên quân quốc tế oanh kích gây rối loạn hàng ngũ, các phe Al Qaida và tổ chức Nhà nước Hồi giáo liên kết với nhau để đối phó. Libération mượn lời nhận định của một người dân chạy loạn tuyệt vọng chạy tựa trên trang nhất : Tôi sợ cuối cùng không mang lại kết quả nào.
Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để chiến thắng các tổ chức thánh chiến ? Một tháng kể từ ngày chiến dịch oanh kích bắt đầu, Libération nhận định tổng thống Obama chọn giải pháp quân sự. Liệu giải pháp này đủ để thành công. Theo nhiều nhân chứng thì chiến binh thánh chiến bị mất tinh thần. Một lần, khi bị dội bom trong đêm họ ôm cả súng lẫn gối chạy trốn.
« Bài toán nát óc »
Nhưng theo nhà phân tích Dominique Morsi của Les Echos thì cuộc chiến này chỉ thành công khi nào khối Ả Rập Hồi Giáo đoàn kết và cùng cứng rắn với những kẻ dã man và tTy phương tạo được một liên minh thật sự với các quốc gia theo đạo Hồi trong khu vực. Vấn đề theo nhà phân tích Pháp thì tổ chức Nhà nước Hồi giáo không phải là Trung Đông mà là những kẻ sống như thời Trung Cổ.
Mà muốn tiêu diệt họ thì phải ý thức là một bộ phận hệ phái Sunni chạy theo bạo lực một phần là do cuộc can thiệp của Mỹ vào Irak năm 2003 và thái độ bất động không can thiệp vào Syria năm 2013. Trong giai đoạn đầu, người Sunni cảm thấy bị Tây phương ăn hiếp còn giai đoạn sau thì họ cảm thấy bị bỏ rơi trước bom đạn của phe Shi-a mà đại diện là chế độ độc tài Damas.
Theo ý kiến của giáo sư Dominique Morsi thì để tiêu diệt được Nhà nước Hồi giáo đang kiểm soát một phần Irak và Syria thì cần phải có Iran Shi-a tham chiến. Nhưng liệu tây phương có nên trả giá thỏa hiệp, cho phép Iran trạng bị vũ khí hạt nhân đổi lấy sự giúp đỡ của Teheran để chiến thắng hay không ? Chính vì câu trả lời là không cho nên tác giả kết luận : khó lắm.