Những khu phố không có công nhân quét rác

THĐP

Giới thiệu: Bài viết này là một góc nhìn của một bạn trẻ đang học tập và sinh sống tại Nhật.  Bạn sẽ ít khi nào thấy một miếng rác nào trên những con phố ở Nhật và cũng sẽ ít khi nào thấy công nhân quét rác. Có bao giờ bạn thắc mắc vì sao đường phố nước Nhật luôn sạch sẽ không? Không phải ngẫu nhiên đâu. Chính nếp sống và ý thức của người Nhật đã xây dựng một đất nước Nhật xanh, sạch, đẹp. Các con đường, các con phố ở Việt Nam cũng có thể trở nên tương tự nếu con người Việt Nam đủ ý chí để xây dựng một đất nước xanh đẹp tương tự.

---

Một buổi sáng như mọi ngày trên đường phố Nhật Bản

2h30’- Đó là giờ mà tôi bắt đầu rời khỏi nhà để chuẩn bị cho chuyến giao báo hàng ngày. Nhiệt độ vẫn là dưới 10 độ C vào trung tuần tháng 4 trên vùng đất Kanto*. Vào giờ này nếu là ở Việt Nam, có lẽ cũng là lúc các cô chú công nhân đang miệt mài quét rác trên các nẻo đường. Nhưng ở Nhật Bản thì không! Đường phố vắng tanh, không một bóng người – âm u, rợn người đến lạ – 8 độ mà không rợn người cũng uổng.
3h45’ – Hành trình phát báo bắt đầu trên chiếc xe tay ga mà kiểu dáng từa tựa chiếc Spacy những năm đầu thế kỷ 21 ở Việt Nam, đằng sau là hơn trăm tờ báo đã được sắp xếp và cột dây gọn gàng thành từng kiện.
4h – Vẫn như mọi ngày – những con phố vắng tanh bắt đầu lác đác xuất hiện những bóng dáng mập mờ, thoắt ẩn thoắt hiện trong làng sương sớm. Đó là những ông cụ bà cụ, là các cặp vợ chồng trung niên, là các thanh niên nam nữ – hoặc đi thành từng cặp, hoặc đi lẻ loi một mình, hoặc dắt theo những chú chó. Vâng, họ đi thể dục buổi sáng chứ đi đâu mà thắc mắc.
4h20’ số báo trên xe đã phát hết, tôi đỗ xe ở trước siêu thị – nơi mà hơn 300 tờ báo khác – cũng trong tình trạng được sắp xếp và đóng sẵn thành kiện, được xe chuyên chở của tiệm chuyển đến khu vực mà tôi phụ trách.
Chồng báo lên xe và tiếp tục hành trình, trong lúc vi vu phát báo, tôi vẫn thường để ý đến hành động của những bóng đen trên đường. Những bóng đen – thi thoảng thì dừng lại, loay hoay, có khi lại cuối xuống quơ quào tay chân, có lúc lại móc trong người ra thứ gì đấy rồi lại nhanh chóng nhét trở vào… những hành động hết sức mờ ám!
5h sáng – ánh rạng đông từ từ ló dạng, tới lúc này thì tôi đã có thể nhìn rõ ràng những hành động “mờ ám” của những bóng đen. Và kia rồi, một ông lão đang khom mình lúi cúi, tôi lập tức tăng ga cho xe vọt ngang qua mặt đối tượng… Ồ, hóa ra ông ấy nhặt rác.
Từ đằng xa, tôi phát hiện một quý cô đang đứng cạnh con chó cưng của cô ta bên vệ đường, có vẻ con cẩu ấy chuẩn bị phóng uế đây mà. Cô gái cúi xuống, lại loay hoay, có vẻ chuẩn bị phi tang tang vật. Tôi bỏ vội tờ báo vào hòm thư rồi lại vọt xe đến hiện trường. Khi cắt ngang đối tượng thì tôi chứng kiến một hành động hết sức kinh tởm! Cô gái đang dùng giấy bóc phân bỏ vào bọc ni-lông. Ngạc nhiên chưa!
5h30 Tôi kết thúc công việc, người tập thể dục cũng giãn tuồng. Đường phố lại sạch bóng như chưa bao giờ có một mẩu rác. Thế là tranh thủ chụp vài tấm hình rồi trở về nhà, chuẩn bị cho giờ lên lớp.

Sạch sẽ từ ý thức

Đọc đến đây có lẽ bạn sẽ thắc mắc: nếu ý thức người Nhật tốt như vậy thì rác ở đâu ra? Câu trả lời cho bạn là khoảng thời gian từ chiều đến đêm, khi mà các bà nội chợ hối hả đi về, khi mà các bợm say trong lúc bí tỉ làm rơi vãi cái lon hay mẩu mồi, hoặc đó là mẩu giấy, sợi dây rơi ra từ các xe chuyển phát hàng (như tui chẳng hạn).
Còn vụ phân chó, kể ra thì hơi lợm một chút nhưng vẫn phải kể. Người Nhật rất thích nuôi thú cưng, đặc biệt là chó, họ cưng chúng ngang hàng thậm chí hơn cả con cái trong nhà. Sự cưng chiều này có lẽ giống nhau ở bất cứ đất nước nào. Chỉ có điều khác biệt so với ở một vài quốc gia nào đó là người Nhật rất ý thức, họ không mong muốn sự cưng chiều của họ làm ảnh hưởng đến người khác. Thế nên mỗi khi dắt chó đi dạo, họ thường mang theo bao ni-lông loại nhỏ, giấy báo hay giấy vệ sinh, một chai nước xịt. Mỗi khi thú cưng của họ trút bầu tâm sự xong thì họ sẽ ngay lập tức xử lý tàn cuộc, và xịt nước (có lẽ có cả khử mùi) để trả lại nguyên trạng cho đường phố.
Và đó là lý do đường phố ở Nhật đa phần luôn được giữ trong tình trạng sạch sẽ mà không cần đến những người làm công việc quét rác trên đường.
Nói thế không có nghĩa là ở Nhật nơi nào cũng sạch, nếu có dịp tham gia các lễ hội ngoài trời hay đến các khu ăn uống sầm uất, bạn sẽ có dịp chứng kiến những đống rác tích tụ do thể tích thùng rác không đủ hay những mẩu rác lạc loài trên đường phố do ai đó vô tình hay cố ý vứt xuống. Đó là những nơi hiếm hoi bạn có thể chứng kiến các công nhân vệ sinh làm việc.
Nhiều người nghĩ rằng người Nhật rất hoàn hảo, chỉnh chu, nhưng không phải tất cả người Nhật đều thế. Vẫn có những người thiếu ý thức, vẫn có những kẻ ngông nghênh coi thường mọi thứ… Nhưng nếu phải so sánh, tôi rất tiếc phải ví von rằng: số người kém ý thức giữ vệ sinh chung ở Nhật tương đương với số người có ý thức giữ vệ sinh chung ở Việt Nam.
Bài này tôi viết không phải để tâng bốc nước Nhật hay chê bai quê nhà mà tôi mong muốn trong một tương lai không xa, đất nước chúng ta sẽ đạt đến sự văn minh ít nhất là ngang hàng với nước bạn.
Là một người Việt, bạn sẽ để tình trạng mất vệ sinh ở Việt Nam tiếp diễn chứ? Hãy hành động từ ý thức, vì một Việt nam Xanh.

*Ghi chú: Kanto, khu vực các tỉnh trung tâm nước Nhật bao gồm cả Tokyo.

Biên Soạn: Ku Búa
Tác Giả: Lãnh Trầm Phong